Η δράση των ανθρώπων, ατομική και συλλογική, πρωτοβουλιακή και διατεταγμένη, σε παροντικό ή παρελθοντικό χρόνο, απασχολεί ήδη από την αρχαιότητα την επιστήμη. Για τη μελέτη της χρειαζόμαστε δείγματα, τεκμήρια από την καθημερινότητα. Αν για την παροντική καθημερινότητα τα τεκμήρια είναι σε πολλές περιπτώσεις διαθέσιμα, δεν συμβαίνει το ίδιο για τη δράση στο παρελθόν. Εκεί, συχνά μέσα από ατελή, αποσπασματικά και δυσεύρετα θραύσματα δράσης ο μελετητής επιχειρεί να ανασυγκροτήσει έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια, να ανασυνθέσει, και έτσι να κατανοήσει, φαινόμενα που έχουν παρέλθει.
Όταν η γνώση και η κατανόηση του παρελθόντος, όμως, αποτελεί μορφωτικό στόχο που μια κοινωνία θεσπίζει μέσω της εκπαίδευσης για τη νέα γενιά, η Παιδαγωγική καλείται να βρει τρόπους ξενάγησης του μαθητή στον κόσμο της ιστορίας, τέτοιους που και την πραγματικότητα του παρελθόντος θα σέβονται, αλλά και τη χαρά του μαθητή να το γνωρίσει δεν θα ακυρώνουν. Τα θραύσματα δράσης των καθημερινών ανθρώπων από το παρελθόν ως μνήμες είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να συνδέσει κανείς τον μαθητή με την ιστορία. Το σχολείο μέχρι τώρα κάνει ακριβώς το αντίθετο: διδάσκει ιστορία μέσω της παρουσίασης του κόσμου από τη σκοπιά των «ηγεσιών». Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η δράση των ελίτ πρέπει επίσης να αποτελεί αντικείμενο της διδασκαλίας της Ιστορίας, αλλά δεν μπορεί να ξεκινά κανείς από εκεί. Η βιογραφική αφήγηση ενός απλού αγωνιστή της εθνικής αντίστασης στην Ήπειρο, του Σωτήρη Ράτσικα, οι εμπειρίες του με τα όργανα του γερμανικού κράτους την περίοδο της κατοχής, αλλά και με την άλλη Γερμανία όπου μεταφέρεται ως όμηρος για καταναγκαστική εργασία, δίνουν στον αναγνώστη μια μοναδική ευκαιρία να κατανοήσει και να βιώσει όψεις της ιστορικής πραγματικότητας της εποχής.
Όταν η γνώση και η κατανόηση του παρελθόντος, όμως, αποτελεί μορφωτικό στόχο που μια κοινωνία θεσπίζει μέσω της εκπαίδευσης για τη νέα γενιά, η Παιδαγωγική καλείται να βρει τρόπους ξενάγησης του μαθητή στον κόσμο της ιστορίας, τέτοιους που και την πραγματικότητα του παρελθόντος θα σέβονται, αλλά και τη χαρά του μαθητή να το γνωρίσει δεν θα ακυρώνουν. Τα θραύσματα δράσης των καθημερινών ανθρώπων από το παρελθόν ως μνήμες είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να συνδέσει κανείς τον μαθητή με την ιστορία. Το σχολείο μέχρι τώρα κάνει ακριβώς το αντίθετο: διδάσκει ιστορία μέσω της παρουσίασης του κόσμου από τη σκοπιά των «ηγεσιών». Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η δράση των ελίτ πρέπει επίσης να αποτελεί αντικείμενο της διδασκαλίας της Ιστορίας, αλλά δεν μπορεί να ξεκινά κανείς από εκεί. Η βιογραφική αφήγηση ενός απλού αγωνιστή της εθνικής αντίστασης στην Ήπειρο, του Σωτήρη Ράτσικα, οι εμπειρίες του με τα όργανα του γερμανικού κράτους την περίοδο της κατοχής, αλλά και με την άλλη Γερμανία όπου μεταφέρεται ως όμηρος για καταναγκαστική εργασία, δίνουν στον αναγνώστη μια μοναδική ευκαιρία να κατανοήσει και να βιώσει όψεις της ιστορικής πραγματικότητας της εποχής.
Λίγα λόγια για την ιστορία του Σωτήρη Ράτσικα: Πριν χαράξει η μέρα, στις 7 Ιουνίου 1944, ένα κλιμάκιο των γερμανικών μυστικών υπηρεσιών και της στρατονομίας εισβάλλει στο σπίτι του Σωτήρη Ράτσικα στο χωριό Κρύα, λίγα χιλιόμετρα έξω από τα Γιάννενα. Στη Γκεστάπο υπάρχουν πληροφορίες ότι τα δύο αδέρφια, Σωτήρης και Θανάσης Ράτσικας, σχετίζονται με την αντιστασιακή οργάνωση του ΕΑΜ και λειτουργούν ως σύνδεσμοι για τη μεταφορά πληροφοριών, υλικού και προσώπων από τα Γιάννενα στο Ζαγόρι. Δεν είχε περάσει ούτε ένας μήνας από την ημέρα που κοντά στο χωριό Κρύα και κατά μήκος του οδικού άξονα Ιωαννίνων-Κόνιτσας τρία γερμανικά φυλάκια θα διαλυθούν ύστερα από επίθεση του ΕΛΑΣ της περιοχής, προκειμένου να περάσει προς τα Ζαγόρια πολεμικό υλικό που είχε ξεφορτωθεί από συμμαχικά μέσα στην Αμμουδιά (Σπλάντζα) της Πρέβεζας. Οι γερμανικές υπηρεσίες γνωρίζουν ποια οργάνωση έκανε την επίθεση και επιδιώκουν την εξάρθρωσή της. Από τη μέρα εκείνη αλλάζει τελείως η ζωή του Σωτήρη Ράτσικα. Έχει πέσει στα δίχτυα των κατοχικών μηχανισμών, οι οποίοι αρχικά τον φυλακίζουν στη Ζωσιμαία, για να τον μεταφέρουν αργότερα μαζί με άλλους στη Θεσσαλονίκη και από εκεί στο Moosburg της Βαυαρίας ως πρώτο σταθμό. Από το στρατόπεδο του Moosburg θα μεταφερθεί για να απασχοληθεί προσωρινά σε αγροτικές εργασίες στο χωριό Bonbruck, από όπου θα καταλήξει στις αρχές φθινοπώρου σε στρατόπεδο στην πόλη Garmisch-Partenkirchen για να μπει σε άλλες αγγαρείες μέχρι τη λήξη του πολέμου. Ακολουθώντας τα αμερικανικά στρατεύματα μετά την κατάρρευση θα κινηθεί βόρεια προς την πόλη Ulm και το Mannheim, για να φτάσει τελικά τον Αύγουστο στο Μόναχο, από όπου θα επιστρέψει αεροπορικώς μέσω Ιταλίας στην Ελευσίνα και από εκεί στα Γιάννενα στις 29 Αυγούστου του 1945. Ο κόσμος της κατοχής και της αντίστασης, το στρατόπεδο στο Moosburg, το αγρόκτημα στο Bonbruck, το τούνελ στο Garmisch-Partenkirchen, o λοχίας Zimmermann, η αγωνία για τον επαναπατρισμό, η κρύα υποδοχή στην Ελευσίνα και η επιστροφή στην Κρύα που έχει μπει πλέον στη δίνη του εμφυλίου, παρελαύνουν μέσα από την αφήγηση του Σωτήρη Ράτσικα και χαρίζουν στον αναγνώστη τη δυνατότητα να τοποθετήσει τον εαυτό του στο ρόλο ενός απλού ανθρώπου της εποχής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου